3 Mayıs 2009

Dünden Bugüne Avrupa Birliği

3740171050 Soru: "Avrupa Birliği'nin büyük ve tarihi bir geçmişi olduğu bilinmektedir. Avrupa Birliği geçmişten günümüze ne gibi süreçler yaşamıştır?"

Avrupa Birliği'nin hangi süreçlerden geçtiği ve mevcut durumunu, isterseniz, kronolojik olarak sıralayabiliriz. Bu kronoloji 1944-2002 arasını kapsayacaktır. Daha sonraki bir sohbetimizde, 2002-2009 yılları arası üzerine bir AB kronolojisi çıkartacağız.


1944 yılının Temmuz ayında Bretton Woods Konferansı ile başlayan bir Avrupa Birliği entegrasyon süreci söz konusudur. Bilindiği gibi, 1944 yılında Amerika Birleşik Devletleri'nin New Hampshire eyaletinde toplanan Batılı ülkeler ve Amerika, II. Dünya Savaşı sonrasında uygulanacak para politikalarını tartışmak ve dünyada barışı tesis etmek amacıyla bir araya gelmişti. Bu hedefle yola çıkan konferansın sonunda, dünya barışının sağlanması için günümüzde dünyanın en önemli ve etkin organizasyonlarından biri olan Birleşmiş Milletlerin kurulması planlanmış ve para politikalarının geliştirilmesi amacıyla da Uluslararası Para Fonu ve Dünya Bankası gibi kuruluşların temeli atılmıştır. Fakat hala devam eden bir savaş ortamı bu hedefleri gerçekleştirmeye uygun değildi.

Bu konferansın Avrupa için önemi ise, Avrupa'nın, uluslararası platformda artık savaşlarla değil barış, güven ve istikrarla adından söz ettirmek istemesi ve bunu sağlayabilmek için adımlar atılması gerektiğini hissetmesiydi.

1945'in Mayıs'ında Almanya'nın teslim olması ile Avrupa'da resmen savaş bitiyordu. Aynı yılın Haziran ayında ise tarihi bir adım atılacak ve Birleşmiş Milletler kurulacaktır. BM'nin dünya için önemi ne kadar büyükse, Avrupa için de aynı derece önemliydi. Savaşlardan bıkmış ve ekonomileri çökmüş bir Avrupa'nın yeniden kurulmasına Birleşmiş Milletler, bir bakıma, önayak olmuştur diyebiliriz.

bc821bc69e 1947 Eylül'de ise ünlü Marshall Plan'ı açıklanmıştır. Bu plan, İkinci Dünya Savaşı sonrasında ekonomileri "yerle bir" olan Avrupa'ya ABD'nin iktisadi yardımı içermekteydi. İngiltere, Fransa, İtalya ve Türkiye dahil olmak üzere toplam 16 ülke iktisadi kalkınma amacıyla, ABD'den büyük miktarda yardım almıştır.

1948 yılına geldiğimizde ise Belçika, Hollanda ve Lüksemburg, "Benelüks Gümrük Birliği'ni" kurmuştur. Bu da, ileride, komşu ülkelerin dahil edileceği büyük bir topluluğun temellerinden biri olarak kabul edilir. Aynı tarihlerde, bazı Avrupalı ülkeler, iktisadi kalkınmayı hızlandırmak amacıyla, "Avrupa Ekonomik İşbirliği için Teşkilat Antlaşması'nı" imzalamışlardır. 1949 yılında ise, İkinci Dünya Savaşı politikalarının gölgesinde, birçok kaynağa göre, "Rus tehdidine" karşı NATO ya da Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü kurulacaktır. 49'un Mayısında ise Avrupa Konseyi'nin temelleri atılacaktır.

AB tarihinde, belki de, en önemli tarih, 1950 yılının Mayıs ayında "Schumann Deklarasyonu'nun" yayımlanmasıdır. Söz konusu beyanatla, AB'nin fikir babalarından biri olarak kabul edilen Robert Schumann, güçlü, refah, barışı koruyan ve istikrar içinde bir Avrupa'nın inşa edilmesi için tüm Avrupa ülkelerini birleşmeye davet edecektir.

Schumann'ın önemli açılımları, 1951 senesinin Nisan ayında, Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu'nun kurulmasıyla etkisini gösterecek, Topluluğa Fransa, İtalya, Hollanda, Lüksemburg, Belçika ve Batı Almanya üye olacaktır.

1952 yılında Birliğe doğru oldukça önemli mesafeler kaydedilmiştir. Mart ayında "Nordic Konseyi" kurulmuş, aynı yılın Mayıs'ında ise Avrupa Savunma Topluluğu'nu kuran taslak antlaşması imzalanmıştır. Ağustos'ta da AKÇT faaliyetlerine resmen başlamıştır. 1953 yılına geldiğimizde ise Avrupa Siyasal Topluluğu için bir yol haritası çizilmiştir. Ne var ki sadece bir yıl sonra 1954'te Avrupa Savunma Topluluğu ve Avrupa Siyasal Topluluğu fikirleri "bir daha görüşülmesi zor" olarak askıya alınmıştır. Bu süreçte Fransa'nın olumsuz anlamda etkisi oldukça fazladır. 1954'ün Ağustos'unda ise Birlik planlarını yeniden hayata geçirmek amacıyla Batı Avrupa Birliği kurulmuştur.

1957 Topluluk açısından oldukça önemli bir başka tarihtir. Zira Mart ayında Roma Antlaşması imzalanır, EURATOM ve Avrupa Ekonomik Topluluğu kurulur. Bu tarihten bir yıl sonra, iki kurum EURATOM ve AET fiilen yürürlüğe girer ve uygulamalarına başlar. 1958 yılının Şubat'ında ise Benelüks ülkeleri "Benelüks Ekonomik Birliği'ni" kurar.

flags_292 1960 Mayıs ayı, Avrupa Serbest Ticaret Birliği (EFTA)'nın kuruluş yılı olarak tarihe geçecektir. Bu birlik, Avrupa'nın ticari birliğinin ilk adımlarından biri olarak da kabul edilecektir. 1961 yılı Şubat ayında ise, 1957 yılında kurulup, 1958 yılında faaliyetlerine başlayan Avrupa Ekonomik Topluluğu'nun hükümet başkanları düzeyinde ilk zirve toplantısı düzenlenir. Aynı yılın Ağustos'unda ise, İngiltere, İrlanda ve Danimarka, AET'ye üyelik için başvuruda bulunur. 1962 yılında da Avrupa'nın gelişmiş ülkelerinden Norveç de, AET'ye üyelik için başvurur. 1963 yılı Ocak ayında toplanan AET üyelerinin önemli isimlerinden De Gaulle İngiltere'nin, AET'ye alınması yönünde oy kullanır. Bu yıl, ayrıca, Avrupa'da barış ve istikrarın yeniden tesis edilmesi açısından, Fransa ve Almanya, Dostluk ve İşbirliği Antlaşması imzalayacaklardır.

1962 yılında AET'ye üyelik için başvuruda bulunan İngiltere, İrlanda ve Danimarka, AET'ye 4 yıl sonra 1966'da tekrar başvurur. Norveç de bu ülkelerden sadece birkaç ay sonra başvurusunu yeniler. 1967 Aralık'ta De Gaulle, tekrar, İngiltere'nin AET'ye katılımına onay verilmesini ister. 1968 Temmuz'unda ise, Avrupa Ekonomik Topluluğu'nda bir Gümrük Birliği'nin kurulmasını amaçlayan "Ortak Gümrük Tarifesi Anlaşması" imzalanacaktır. Buna ilave olarak aynı tarihte, Topluluk, Ortak Tarım Politikasını kabul edecektir.

1962 yılında AET'ye başvuran İngiltere, İrlanda ve Danimarka, 1970 yılında üyelik müzakerelerine başlamış, bu tarihten yalnızca 2 yıl sonra ise üyeliğe kabul edilmişlerdir. 1972'de Norveç, ülkesinde AET'ye üyelik için, referanduma gitmiş ve söz konusu halk yoklaması neticesinde AET'yi reddetmiştir. Bu, AB tarihinde bir ilk olarak geçecektir. İngiltere, İrlanda ve Danimarka, 1973 yılının Ocak ayında AET'ye tam üye olmuş ve Avrupa Ekonomik Topluluğu, bu üç ülkenin Topluluğa alınmasıyla, 9 üyeli bir topluluk haline gelmiştir. 1974 Ocak'ında da AB tarihi açısından önemli bir icraat olan Avrupa Sosyal Fonu kurulmuştur. Bir yıl sonra 1975 Ocak'ta ise, AET, Avrupa Bölgesel Kalkınma Fonu'nu kurarak Topluluk üyelerinin iktisadi anlamda kalkınmalarını sağlamayı hedeflemiştir. Aynı yılın Mart ayında ise Avrupa Konseyi Dublin'de ilk kez bir araya gelmiştir. Haziran'da Yunanistan, Topluluğa üyelik başvurusu yapmış, 1976 yılında ise Yunanistan ile katılım müzakereleri başlatılmıştır.

1977 yılının Mart ayında Portekiz üyelik için başvuruda bulunmuş bir yıl sonra katılım müzakereleri başlatılmıştır. Aynı şekilde 1977 Temmuz ayında İspanya da, üyelik için AET'nin kapısını çalmış, 2 yıl sonra katılım müzakereleri, bu ülke ile de, başlatılmıştır. 1979 yılının Mart'ında ise Avrupa Para Sistemi yürürlüğe girecek, Temmuz'unda ise Avrupa Parlamentosu'na ilk seçimler yapılacaktır. 1981'de Yunanistan, AET'ye tam üye olmuştur. Böylelikle AET'nin üye sayısı 10'a yükselmiştir.

1984 Ocak ayında EFTA ile Avrupa Topluluğu arasında serbest ticaret bölgesi kurulmuştur. Bir yıl sonra 1985 Haziran'ında, Schengen Anlaşması, Fransa, Almanya ve Benelüks ülkeleri imzalamıştır. Böylelikle vize sorununu ve sınırları ortadan kaldırmak için büyük bir adım atılmıştır. 1986 yılında İspanya ve Portekiz, Topluluğa tam üye olmuşlardır. Topluluğun sayısı da 12 olmuştur. 1986 yılının Şubat ayında ise Tek Avrupa Senedi, Lüksemburg'da imzalanmıştır.

1987'nin Haziran'ında, Türkiye, Topluluğa üye olmak için başvuruda bulunmuştur. Bu, Türkiye ve AB ilişkileri açısından oldukça önemli ve tarihi sürecin temel taşlarından biridir. Bilindiği gibi Türkiye, ilk adımı, 1960'lı yıllarda atmıştır. 1987 Temmuz'unda ise Tek Avrupa Senedi yürürlüğe girmiştir.

1989 Temmuz'unda Avusturya üyelik için başvurur. Aynı yılın son ayı Aralık'ta ise, 11 Avrupa Topluluğu üyesi tarafından "Avrupa Sosyal Haklar Sözleşmesi" kabul edilmiştir. 1990 yılının Temmuz ayında Kıbrıs ve Malta, Topluluğa üyelik için başvuruda bulunur. Yine aynı tarihte Almanya, birleşir ve Doğu-Batı ayrımı ortadan kalkar. Bu gelişme, şüphesiz, AT'nin, siyasal ve toplumsal anlamda en önemli süreçlerinden birisi olarak tarihe geçer.

1992 Şubat'ında ise, AB'nin, belki de, en önemli adımı olarak kabul edebileceğimiz, Maastricht Antlaşması imzalanır. Bu, günümüz Avrupa Birliği'nin kuruluşuna temel olan yegane antlaşmadır. Fakat, ne var ki, Danimarka halkı, referandumla, söz konusu antlaşmayı reddeder ve antlaşmanın "ilk ayrımı" yaşanır. Bu reddetme, AT'nin bütün planlarını adeta "alt üst" edecek ve antlaşmanın kabul edilmesi için, Danimarka'ya, "imtiyazlar" verilecektir. Böylelikle 93 Mayıs'ında Danimarka referandumla antlaşmayı kabul eder. Buna müteakip 1993 Kasım ayında "Avrupa Birliği üzerine Antlaşma" ya da "Maastricht Antlaşması", tüm üyelerin kabulü ile yürürlüğe girer, Avrupa Topluluğu adını Avrupa Birliği olarak değiştirir.

910d5c3630 Artık birçok anlamda "daha rahat" hareket edebilen AB, 1994 Ocak'ta Avrupa Ekonomi Bölgesi'ni kurar, Polonya ve Macaristan AB'nin "ortak üyeleri" olur, Mayıs'ta Fransa ile İngiltere'yi birbirine bağlayacak olan "Kanal Tüneli" ya da "Channel Tunnel"'nin açılışı yapılır. 1994 yılının Haziran'ından Kasım'ına kadar Avusturya, Finlandiya, İsveç ve Norveç'te referandum süreci yaşanır. Norveç dışında tüm ülkeler, AB'ye "evet" der ve 1995'te Birliğe resmen üye olurlar. Böylelikle üye sayısı 15'e çıkar.

1985'te imzalanan Schengen Anlaşması, 1995'te yürürlüğe girer. Aynı tarihte "Avrupa Polis Teşkilatı Konvansiyonu" imzalanır. 97'de ise Amsterdam Antlaşması imzalanacaktır. 1998 Mart'ında Çek Cumhuriyeti, Kıbrıs, Estonya, Macaristan, Polonya ve Slovenya ile AB üyelik müzakereleri başlatılır. 1998'te bu müzakereler ile birlikte aynı zamanda Avrupa Merkezi Bankası kurulur, ayrıca, Amsterdam Antlaşması yürürlüğe girer.

1999 Ocak'ında ise, AB'nin 12 üyesi, milli paralarının yerine Avroyu kullanacaklarını ilan eder. 2000'de AB Anayasası'nı öngören Nice Antlaşması imzalanır. 2001'de ise Norveç'ten sonra İsviçre'de AB üyeliğine karşı oy kullanır.

AB'nin en büyük "hayal kırıklıklarından biri" İrlanda'da yaşanır. Nice Antlaşması İrlanda'da referandumla kabul edilmez ve İrlanda ile AB ülkeleri arasında "küçük ama etkili" bir kriz yaşanır.

99'da Avroyu kullanacağını ilan eden ülkeler, 2002 Mart ayında, Avroya geçer.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder